Απ' τη Γραφούλα, στη Μαρίτσα - Ιστορίες γραφομηχανών

Επιτρέψτε μου να σας γνωρίσω μια πολύ γοητευτική κυρία, που έχει βέβαια τα χρονάκια της, αλλά ο χρόνος δεν έχει αφαιρέσει τίποτα από την ομορφιά και τη ζεστασιά της. Το αντίθετο, θα έλεγα. Να σας συστήσω, λοιπόν, τη Μαρίτσα, που είναι και ...γειτόνισσα. Με τριβέλιζε από καιρό η ιδέα να έχω πάλι μια γραφομηχανή, με τον σπόρο να έχει μπει στο μυαλό μου, πολλά χρόνια πριν και να βγάζει σιγά σιγά ρίζες. 

Άνοιξη του 2008 και σε μία από τις πολλές βόλτες μου στο Μοναστηράκι, βλέπω αυτήν την παλιά γραφομηχανή, σε έναν απ' τους παλαιοπώλες που απλώνουν την πραμάτεια τους στο πεζοδρόμιο. Με τράβηξε το έντονο κόκκινο χρώμα. Αμέσως, τη φωτογράφησα με το κινητό μου τηλέφωνο και μετά έσκυψα να την περιεργαστώ.

Ήταν μια Lettera 32, της ιταλικής Olivetti. Από το διαδίκτυο πληροφορήθηκα ότι η σειρά Lettera ήταν δημοφιλής κυρίως ανάμεσα σε δημοσιογράφους, σπουδαστές, αλλά και συγγραφείς. Το μοντέλο 32 άρχισε να κυκλοφορεί το 1963 και έμεινε στην παραγωγή για περίπου είκοσι χρόνια. Τι τύχη να είχε, άραγε, εκείνη η γραφομηχανή; Δε θα το μάθω ποτέ. Ωστόσο, κατά κάποιον τρόπο, την κράτησα μαζί μου, έβλεπα συχνά τη φωτογραφία αυτή τόσο από νοσταλγία, όσο και από κάτι άλλο που ακόμα δεν ήξερα. Σύντομα, η κόκκινη Lettera 32 της φωτογραφίας, με λίγο πειραγμένο το όνομα, έγινε ένα από τα θεμέλια μιας ιστορίας για την οποία σύντομα ελπίζω να μιλήσουμε αρκετά. 

Όταν ήμουν παιδί (δυστυχώς, δε μπορώ να θυμηθώ ακριβώς σε ποια ηλικία, αλλά σίγουρα αρχές της δεκαετίας του 1990) η μητέρα μου κάποια Πρωτοχρονιά μού πήρε δώρο μια Ηλεκτρογραφούλα - το πιο ακριβό από τα τρία μοντέλα παιδικών γραφομηχανών που είχαν κυκλοφορήσει τότε, επειδή λειτουργούσε με ρεύμα και όχι εντελώς μηχανικά όπως τα άλλα δύο. Εκείνα τα Χριστούγεννα, θυμάμαι, είχα ζητήσει από τον Άγιο Βασίλη ένα πιανάκι για να παίζω. Ο συγκεκριμένος Άγιος Βασίλης, όμως, έκανε του κεφαλιού της (σε ποιον έμοιασα, άραγε;) και έτσι, όταν απογοητευμένος ξετύλιγα κάτω από το δέντρο μια γραφομηχανή (που δεν ήξερα καν τι είναι) θυμάμαι τη μητέρα μου να μου λέει με ύφος «δεν πειράζει, για να σου έφερε αυτό ο Άγιος Βασίλης, κάτι ξέρει». Ο Άγιος Βασίλης, λοιπόν, με έβλεπε που συνέχεια κάτι σκάρωνα, κάτι έγραφα και σημείωνα σε τετράδια και χαρτάκια και φάνηκε πιο διορατικός απ' όσο θα μπορούσα να είμαι εγώ τότε. 

Η Ηλεκτρογραφούλα - εικόνες από διαφημιστικό της εποχής.

Η Ηλεκτρογραφούλα, αν και παιχνίδι, έγραφε εξαιρετικά, έγινε μεγάλη αγάπη και ομολογώ ότι μάλλον είχα ...ξεφύγει. Εργασίες και σημειώσεις τις πήγαινα στο σχολείο γραμμένες στην Ηλεκτρογραφούλα (και με κορόιδευαν, φυσικά, τα άλλα παιδιά), έφτιαχνα ένα εφημεριδάκι που το είχα ονομάσει "Το πειραχτήρι" με τα κείμενα μισά στο χέρι, μισά στη γραφομηχανή, αντέγραφα άρθρα από περιοδικά σε κόλλες Α4, έτσι για την πλάκα μου, έκανα εξώφυλλα για τις κασέτες μου, έγραφα στιχάκια, κείμενα με σκέψεις κ.α. Τελικά, με την οικογενειακή αναταραχή που επήλθε, τις αλλαγές σπιτιών και διάφορα άλλα τότε, η γραφομηχανή αυτή κάπου χάθηκε και εξαφανίστηκε, όπως και όσα είχα γράψει σε αυτήν, πλην μιας δυο σελίδων που κατά τύχη σώθηκαν και τις φυλάω ακόμα.

Η Lettera στο Μοναστηράκι και η ιστορία που στήνω με αυτήν ως στοιχείο, σε συνδυασμό με τη νοσταλγία για την Ηλεκτρογραφούλα, με έκαναν να αποφασίσω να ψάξω για μια γραφομηχανή. Ιδανικά, έψαχνα μια Ηλεκτρογραφούλα, ίδια με τότε, αλλά δυστυχώς στάθηκε αδύνατο να βρω. Μέχρι που στο δρόμο μου ήρθε η Μαρίτσα. Την εντόπισα σε αγγελία στο διαδίκτυο, σε καλή κατάσταση και σε τιμή που δε θα ήταν μεγάλο ρίσκο σε περίπτωση που δεν έβγαινε καλή ως αγορά.

Πρόκειται για μια γραφομηχανή Maritsa 30, κατασκευασμένη στη Βουλγαρία, στο κρατικό εργοστάσιο Typewriters Works στην πόλη Plovdiv. Maritsa είναι το όνομα του ποταμού που διασχίζει την πόλη και αργότερα περνάει στην Ελλάδα - είναι ο ποταμός Έβρος! Τα διάφορα μοντέλα γραφομηχανών Maritsa εξάγονταν σε πολλές χώρες, ήταν φθηνά και αξιόπιστα στη χρήση. 

Αν σας ενδιαφέρει το θέμα, μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για την ιστορία των Βουλγάρικων γραφομηχανών σε αυτό το πλήρες άρθρο.

Η Μαρίτσα μου, σύμφωνα με τον σειριακό αριθμό της, αλλά και από το γεγονός ότι είναι μονοτονικής γραφής, πρέπει να κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Έχει ωραίο, απαλό κρεμ χρώμα στο πλαστικό περίβλημα, μαύρα πλήκτρα, διαθέτει καπάκι προστασίας με χερούλι που την κάνει βαλιτσάκι για εύκολη μεταφορά και ζυγίζει 4,7 κιλά. Η μηχανή είναι σε πολύ καλή κατάσταση και σκοπεύω με την πρώτη ευκαιρία να τη δώσω για καθαρισμό και συντήρηση και θα της αγοράσω, φυσικά, καινούρια μελανοταινία. Δεν την προορίζω για βαριά χρήση, ούτε όμως και για διακοσμητικό αντικείμενο. Ιδέες υπάρχουν...

Για το τέλος, η πρώτη δοκιμή να γράψω. Το μαύρο μελάνι της με το ζόρι φαίνεται, αλλά ευτυχώς είχε διπλή μελανοταινία και το κόκκινο είναι λιγότερο χρησιμοποιημένο. Και αφού θα έκανα τη δοκιμή μου με κόκκινο, έπρεπε να διαλέξω κάτι ερωτικό - είναι από το ποίημα «Δεν ξέρω γιατί σήμερα», του Κ.Καρθαίου και σας το αφιερώνω.