Όσοι αγαπάμε το βιβλίο και ασχολούμαστε μ' αυτό, σίγουρα έχουμε αφιερώσει τα τελευταία χρόνια έστω και λίγο χρόνο για να προβληματιστούμε γύρω από ένα "δίλημμα" που γεννήθηκε μαζί με την εξάπλωση των ηλεκτρονικών βιβλίων και σήμερα, δείχνει να περνάει τη φάση μιας καθυστερημένης επαναστατικής μετα-εφηβείας. Τυπωμένο ή ψηφιακό βιβλίο;
Η ιστορία του ηλεκτρονικού βιβλίου αρχίζει πολύ νωρίτερα απ' όσο οι περισσότεροι φανταζόμασταν και η ανάπτυξή του από τους πρωτοπόρους του σημερινού ebook, μόνο στοχευμένα εναντίον των παραδοσιακών βιβλίων δεν έγινε.
Από το περίφημο Project Gutenberg το 1971, ως και την ανακοίνωση ορόσημο της Amazon το 2012, ότι για πρώτη φορά πούλησε περισσότερα ψηφιακά βιβλία απ' ότι τυπωμένα, η αντιμετώπιση του ηλεκτρονικού βιβλίου θυμίζει το πολύ γνωστό λαϊκό γνωμικό με το μαχαίρι. Κάποιοι, αναγνωρίζουν στο ebook ένα νέο μέσο για να "αλείψουν βούτυρο στο ψωμί" της ανάγνωσης που έθρεφε, θρέφει και θα θρέφει την παιδεία, την ψυχαγωγία και τη γνώση. Κάποιοι άλλοι, ίσως περισσότερο φανατικοί, το βλέπουν ως "φονικό όπλο" που στρέφεται ενάντια στην παραδοσιακή τυπογραφία και τη μαγεία της ανάγνωσης. Και βέβαια, υπάρχουν και οι "τεχνόληπτοι" (κατά το θρησκόληπτοι) που θεωρούν το κλασικό τυπωμένο βιβλίο παλιακό, παρωχημένο, ακριβό και επιπλέον περιβαλλοντικά επιζήμιο.
Η αλήθεια και η πραγματικότητα όμως, πέρα από την εγγενή έφεσή μας να βρισκόμαστε στη μία ή την άλλη άκρη μιας διελκυστίνδας, μάς περιμένει σχεδόν πάντα κάπου στη μέση.
"Οι τελευταίοι αιώνες ήταν γεμάτοι από ψευδή αγγελτήρια θανάτου", γράφει σε παλαιότερο άρθρο του ο επίτιμος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών, Γιώργος Δαρδανός. "Όταν εφευρέθηκε η φωτογραφία, αναγγέλθηκε ο θάνατος της ζωγραφικής. Μετά τον κινηματογράφο ήρθε ο θάνατος του θεάτρου, μετά την τηλεόραση εκείνος του κινηματογράφου. Τελικά δεν πέθανε τίποτα - όλα επιβιώνουν παράλληλα και μάλιστα προοδεύουν και καινοτομούν. Το ίδιο θα γίνει και με το βιβλίο στην ψηφιακή εποχή".
Έρευνες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, έχουν δείξει ότι η εξάπλωση των ηλεκτρονικών βιβλίων ωθεί προς τα πάνω τους δείκτες αναγνωσιμότητας, ειδικά των νέων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να συμπαρασύρονται προς τα πάνω και οι αντίστοιχοι δείκτες των εντύπων βιβλίων. Στη χώρα μας, η αποδοχή των ebook έχει σταθερά αυξητικές τάσεις, όπως και η αναγνωσιμότητα γενικά - εδώ όμως, κυρίως λόγω της προσφοράς βιβλίων από εφημερίδες και των βιβλιοπωλείων που πουλούν βιβλία από δεύτερο χέρι και λιγότερο μέσω των "κανονικών" βιβλιοπωλείων, εξαιτίας των υψηλών τιμών και της οικονομικής κρίσης.
Στην Ελλάδα, ανασταλτικά στην περαιτέρω διάδοση των ebook λειτουργεί η έλλειψη μιας ισχυρής και αξιόπιστης αλυσίδας διάθεσης ψηφιακών τίτλων μέσω τόσο των εκδοτικών οίκων όσο και βιβλιοπωλείων από τα ηλεκτρονικά τους καταστήματα. Οι περισσότεροι "μεγάλοι" ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι διαθέτουν τους νέους (τουλάχιστον) τίτλους τους και σε ebook, ωστόσο είναι πάρα πολλοί οι εκδοτικοί που ακόμα αντιμετωπίζουν το ebook με σκεπτικισμό. Επιπλέον, στη χώρα μας δεν είναι ακόμα τόσο διαδεδομένη η πώληση συσκευών ψηφιακής ανάγνωσης, των λεγόμενων e-readers, που πολύ δύσκολα θα δει κανείς σε ένα τυπικό κατάστημα με είδη τεχνολογίας, όπως πχ θα δει ένα τάμπλετ. Βέβαια, δεν χρειαζόμαστε αναγκαστικά έναν e-reader για να διαβάσουμε κάποιο ebook, αφού μπορούμε να το κάνουμε πανεύκολα και από τα κινητά, τα τάμπλετ και τους υπολογιστές μας, οι ψηφιακοί αναγνώστες όμως, λόγω της ειδικής οθόνης που λειτουργεί σαν ψηφιακό χαρτί, προσφέρουν πολύ πιο ξεκούραστη και άνετη ανάγνωση και είναι ιδανικοί για όσους διαβάζουν πιο συστηματικά.
Τέλος, σημαντική ώθηση στα ebook θα δώσει και η ενσωμάτωση (επιτέλους) στην ελληνική νομοθεσία της ευρωπαϊκής διάταξης που εξομοιώνει τον ΦΠΑ των ηλεκτρονικών βιβλίων με των εντύπων. Στην Ελλάδα, ακόμα, τα ebook φορολογούνται στην ανώτερη κλίμακα ΦΠΑ 24% ως "ηλεκτρονική υπηρεσία", ενώ τα έντυπα βιβλία με ΦΠΑ 6%, ως πολιτισμικό αγαθό. Αυτό πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει ώστε και οι τιμές των ηλεκτρονικών βιβλίων να μειωθούν αντιστοίχως προς όφελος των αναγνωστών.
Όλα, λοιπόν, μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά και τίποτα δε θα σκοτώσει τίποτα. Τα μέσα αυξάνονται και μαζί τους οι τρόποι, οι δρόμοι της γνώσης και της ψυχαγωγίας, οι ιδέες, οι σκέψεις και τα όνειρα. Πάντα θα υπάρχουν τα βιβλία, που μπορούμε να τα αγγίξουμε, να τα μυρίσουμε, να τα δωρίσουμε, να τα σημειώνουμε απαλά με ένα μολυβάκι, να τα έχουμε μαζί μας παντού χωρίς την ανάγκη του ηλεκτρικού ρεύματος. Από την άλλη, το ηλεκτρονικό βιβλίο, με το μηδενικό σε πολλές περιπτώσεις κόστος του, δίνει την ευκαιρία σε νέες φωνές, σε νέες γραφές και φόρμες, τολμηρές και καινοτόμες που ίσως σε άλλη περίπτωση δύσκολα θα έβρισκαν τον δρόμο προς την έκδοση, να αποκτήσουν το κοινό τους, να τροφοδοτήσουν και να αναζωογονήσουν τη λογοτεχνία, την παιδεία και την έρευνα.
0 Σχόλια